Gokken in de 17e eeuw

Als we naar bekende kunstenaars uit de 17^e eeuw kijken, dan zien we dat gokken een terugkerend thema is bij vele schilders. U kunt dan wel nagaan dat het verspelen van uw eigendommen een veel gebeurde, of dat er in ieder geval een sterk gevoel bij was. Gokken in de 17^e eeuw kwam vooral aan het licht door de vele armen die zichzelf nog armer speelden, maar ook in de hogere werd het gespeeld.

Dit werd alleen achter gesloten deuren en ramen gedaan, waardoor er niets aan de hand leek. Ik wil u een drietal schilderijen laten zien van drie verschillende schilders uit deze periodes. Aan de hand van deze schilderijen en de personen erachter hoop ik het beeld iets duidelijker voor u te kunnen maken. Tenslotte is kunst het toonbeeld van cultuur, helemaal in een tijd waar er niet veel tijdschriften waren, geen TV en geen radio beschikbaar was. We moeten het dus hebben van de verhalen, boeken, schilderijen en prenten willen we iets meer over deze periode te weten willen komen.

Adriaan Brouwer

Waarschijnlijk is deze man geboren in Antwerpen en kort daarna verhuisd naar Amsterdam. Voor het eerst wordt hij genoemd wanneer hij als gast verblijft in een herberg welke gerund werd door Barent van Someren, ook schilder, in Amsterdam.

In 1631 is Brouwer weer terug in Antwerpen en heeft voor zijn overlijden nog een tijdje in de nor gezeten. Er gaan geruchten dat hij spion was of dat hij grote schulden had, waardoor hij de gevangenis  in moest.

Dit schilderij heet Boerenruzie na kaartspel. Dit laat zien dat de arme klasse van gokken hield en daar veel drank bij nuttigde, om vervolgens alles te verspelen en daarna alles terug proberen te krijgen doormiddel van geweld.

Willem Cornelisz. Duyster

Willem Cornelisz Duyster was een Nederlandse kunstschilder en tekenaar uit de Gouden Eeuw. Hij stond bekend als een groot portretten en gernestukken schilder en hield zich vaak bezig met alles wat god verboden had. Kaartspellen, roken drinken, ruzie zoeken of de buit verdelen.

De man heeft zeker een band met de andere wereld, het huis dat hij na zijn tweede huwelijk bewoonde heette ‘De Duystere Werelt’. Wat later ook zijn achternaam is geworden. Deze man werd achtervolgd door het kwaad, hij stierf in 1635 aan de pest. Deze man is duidelijk een man van de Gouden Eeuw. Hij liet god zijn ding doen, en deed ondertussen zijn eigen ding.

Ook dit schilderij geeft een gokspel tafereel weer. Wat hier het verschil echter is, zijn de mensen in het schilderij. Deze soldaten zien er weldegelijk uit alsof ze van gegoede stand komen. Hoewel gokken dus niet publiekelijk acceptabel was, werd het veel gedaan onder soldaten in die tijd.

Johannes van Wijckersloot

Over deze schilder is weinig bekend, maar hij gebruikte vaak het thema dobbelen en gokken in zijn schilderijen, waarmee hij soms een provocerende boodschap wilde doorgeven. Wanneer deze man is geboren is niet helemaal duidelijk. Men schat dat hij tussen 1625 en 1630 geboren is in Utrecht. Om zijn geluk te beproeven is hij later naar Amsterdam verhuisd om vervolgens op 4 november 1687 begraven te worden.

Dit schilderij geeft een mooie afbeelding weer van de gegoede stand welke spelen bovenop de wieg van het pasgeboren kind. Dit kan gezien worden als de lotbepaling van het kind in de wieg. De kaart die word laten zien is de harten Aas, welke de geestelijke stand representateerd, en staat voor vrouwe Judith, welke vastberadenheid moet voorstellen. Dit kind zal dus vastberaden worden en geestelijk welvarend zijn. 

Zo ziet u maar, kunst kan weldegelijk een representatie zijn van de cultuur, maar er kan ook een diepere betekenis zijn. Alles wordt tenslotte met een reden geschilderd anders wordt het wel weggelaten.